Je bent moe, je piekert veel, je kunt je minder goed concentreren en je hebt een gejaagd gevoel… allemaal tekenen dat je mogelijk een burn-out hebt. Hoe kun je een burn-out vroegtijdig herkennen en voorkomen? Daarover vertellen we je meer in deze blog!
Wat is een burn-out?
Bij een burn-out ervaar je aanhoudende vermoeidheid, emotionele uitputting en verminderde prestaties. Volgens thuisarts.nl heb je (minimaal) een half jaar lang last van de volgende drie burn-out klachten:
Een burn-out wordt (mede) veroorzaakt doordat je langere tijd veel stress hebt en je die spanning niet meer kunt loslaten. Die stress kan door verschillende dingen worden veroorzaakt en is vaak een combinatie van meerdere situaties of factoren. Bijvoorbeeld werkstress of financiële moeilijkheden. Ook sommige persoonlijkheidseigenschappen kunnen de kans op een burn-out vergroten, zoals heel ambitieus zijn, een laag zelfbeeld hebben, perfectionisme, moeite hebben met om hulp vragen en/of moeite hebben met grenzen aangeven.
Van een burn-out herstellen duurt lang. Daarom is het belangrijk dat je de symptomen van een burn-out vroegtijdig leert herkennen, zodat je kunt zorgen dat het niet erger wordt.
De eerste burn-out symptomen zijn:
- Langdurige vermoeidheid
- Minder efficiënt werken en verminderde focus of geheugen
- Overwerken en/of bezorgdheid over werk
- Slaapproblemen
Wanneer je deze signalen opmerkt, is het belangrijk dat je in actie komt en stress gaat verminderen. In het volgende onderdeel vertel ik je daarom meer over wat stress is en hoe je ermee om kunt gaan, om zo een burn-out vroegtijdig te kunnen voorkomen.
Wat is stress?
Stress is de reactie van je lichaam om met een veranderende of spannende situatie om te gaan. Het zorgt dat je alert bent en dat je in actie komt. Een beetje stress is goed, maar teveel of te weinig stress niet. De stressreactie bestaat volgens het General Adaption Syndrome-model (van Hans Seyle) uit drie verschillende fases.
Normaal gezien ben je in evenwicht (homeostase). Wanneer er iets stressvols gebeurt (stressor), komt je lichaam in actie. Tijdens de alarmfase krijg je de vecht-vlucht-vries reactie. Je lichaam gaat stresshormonen aanmaken om met de stress om te gaan. Dan heb je een hogere bloeddruk en hartslag, er gaat meer zuurstof naar je hersenen en spieren en je gaat sneller ademhalen.
In de weerstandfase past je lichaam zich aan de verhoogde stress aan. Gevolgen hiervan kunnen zijn: een onderdrukt immuunsysteem, prikkelbaar zijn, je slechter concentreren of last hebben van onverwachte stemmingswisselingen.
Wanneer de stresssituatie voorbij is, herstel je weer en ben je weer in evenwicht. Maar wanneer dit niet gebeurt, kom je in de uitputtingsfase. Je blijft dan in de stressstand en je lichaam blijft stresshormonen aanmaken. Ook ben je uit balans en reageer je minder effectief op nieuwe stressoren.
Als je te lang in de uitputtingsfase blijft, kunnen de gevolgen van stress extreem en schadelijk zijn. Dan kan je mentale en lichamelijke klachten krijgen. Denk hierbij aan een verminderde weerstand, hart- en vaatziektes, een maagzweer, vermoeidheid en een mindere concentratie. En uiteindelijk een burn-out.
Daarom is het belangrijk dat je stresssignalen bij jezelf leert herkennen en stress leert verminderen. Dit zorgt dat je een burn-out vroegtijdig herkent en voorkomt.
Tips om een burn-out vroegtijdig te voorkomen
1. Onderzoek wat jou stress geeft
Wat zijn de grote veroorzakers van jouw stress? Voorbeelden zijn je werksituatie, een verhuizing / verbouwing, een druk gezinsleven, gebrek aan steun in je sociale omgeving of financiële problemen. Of je hebt teveel verplichtingen en verantwoordelijkheden, waardoor je niet voldoende kunt ontspannen. Door de grootste veroorzakers van stress te herkennen, weet je wat je kunt aanpakken.
2. Luister naar je lichaam
Door bewust naar je lichaam te luisteren, kun je stresssignalen sneller opmerken. Bijvoorbeeld een opgejaagd gevoel, prikkelbaarheid, hoofdpijn of vermoeidheid. Vind je dit lastig? Mindfulness oefeningen helpen om dit bewustzijn te vergroten én zorgen voor vermindering van stress. Er zijn verschillende apps en websites met laagdrempelige oefeningen die je kunt gebruiken om te beginnen.
3. Werk in een omgeving die bij je past
Als je jouw talenten kunt inzetten en werkt in een omgeving die bij jou past, verklein je de kans op een burn-out. Want hierdoor krijg je juist energie van je werk en zal je minder werkstress ervaren dan wanneer je niet op je plek zit. Vind je het lastig om te bepalen wat jouw talenten zijn? Het kernkwadrant is een methode om inzicht te krijgen in jouw kwaliteiten, valkuilen en uitdagingen.
4. Leefstijl
Je leefstijl heeft grote invloed op het kunnen loslaten van stress. Zorg daarom voor voldoende slaap, gezonde voeding en genoeg beweging (minimaal twintig minuten per dag).
5. Maak bewust tijd om te ontspannen
Tijd maken voor hobby’s of ontspanning schiet er nog weleens bij in tijdens drukke periodes. Zorg daarom dat tijd maken voor ontspanning een vast onderdeel wordt van je routine. Benieuwd wat je kunt doen om uit te rusten en herstellen? Zie voor meer tips dit artikel.
Door je bewust te zijn van stresssignalen en de eerste kenmerken van een burn-out, kun je op tijd actie ondernemen. Want uiteindelijk is voorkomen beter dan genezen!
