Creativiteit: op de werkvloer: de invloed van werknemers én werkgevers

Creativiteit: de één wordt ermee geboren en de ander heeft meer moeite met buiten de kaders denken. Het zorgt voor kunst, innovatie, vernieuwing en efficiëntie. Veel mensen denken bij creativiteit alleen aan handwerk, tekenen of schilderen. Toch is het veel meer dan dat! 

Wat is creativiteit?

Creativiteit is het bedenken van nieuwe én bruikbare ideeën. Je verbindt verschillende concepten met elkaar, gaat buiten de gebaande paden en je neemt risico's. Ook kun je bestaande ideeën verbeteren, nieuwe manieren bedenken om iets te gebruiken of iets efficiënter maken.  

Sommigen hebben het idee dat creatieve ideeën altijd compleet nieuw moeten zijn en daarom vinden ze zichzelf niet creatief. Dit is zonde, want er zijn verschillende soorten creativiteit! Zo spreekt men bijvoorbeeld over radicale creativiteit en incrementele creativiteit.

Verschillende soorten creativiteit

Radicale creativiteit gaat over geheel nieuwe ideeën. Denk bijvoorbeeld aan de uitvinding van de smartphone, sociale media of AI. Doordat het nieuw of revolutionair is, valt het meer op. Aan de andere kant kost het tijd, geld en middelen en komt het minder vaak voor.

De andere vorm is incrementele creativiteit. Dit is het verbeteren van bestaande producten, ideeën of processen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een efficiëntere manier van werken, een verbeterd soort scheermesje of een nieuwe smaak cola. Dit komt vaker voor en mensen zijn zich er niet altijd van bewust dat dit ook een vorm van creativiteit is. Deze vorm van creativiteit kun je makkelijker toepassen, kost vaak minder tijd en je hoeft er minder risico voor te nemen.

Beide vormen hebben hun voor- en nadelen en welk type nodig is, is afhankelijk van je doelen en waar je zelf goed in bent. De ene soort is niet per se beter dan de ander. 

Kun je creativiteit ontwikkelen?

Hoewel de één misschien meer aanleg heeft dan de ander, is creativiteit iets dat je kunt ontwikkelen. Zowel jijzelf als je omgeving hebben hier invloed op. Daarom geven we antwoord op deze twee vragen: Wat kun je zelf doen om creatiever te worden en wat kunnen werkgevers en managers doen om creativiteit in hun organisatie te bevorderen?

Wat kun je zelf doen om creatiever te worden?

• Leer meer over het onderwerp waar je creatieve ideeën over wil bedenken: kennis helpt bij het bedenken van nieuwe ideeën of toepassingen.
• Spar met iemand die een ander perspectief of een andere achtergrond heeft en vraag regelmatig om feedback: dit kan zorgen voor nieuwe inzichten of het combineren van ideeën.
• Brainstorm met een collega of team. Schrijf hierbij alles op dat in je opkomt: geen idee is te gek! Hierna kun je gaan schiften en de haalbaarheid onderzoeken. Dit proces kan zorgen voor hele vernieuwende ideeën.
• Zorg dat je de tijd hebt én neemt om een oplossing te bedenken, vooral voor radicale creativiteit is dit belangrijk. 
• Kom je er even niet uit? Leg het dan weg en kijk er een paar uur of dagen later nog een keer naar. Een frisse blik kan je helpen om nieuwe verbanden te zien.
• Intrinsieke motivatie helpt je om creatiever te zijn, vooral als je radicaal nieuwe ideeën wil bedenken. Onderzoek dus wat je motiveert en speel hierop in: wat vind jij leuk om te doen? Waar ligt je passie? Waar krijg je energie van? 
• Wees niet bang om fouten te maken: niet ieder idee hoeft te slagen. Door te experimenteren en hiervan te leren, kun je steeds betere en creatievere ideeën bedenken.
• Werk vaker samen met creatieve collega’s. Creativiteit is besmettelijk!
• Onderzoek hoe je systemen of werkprocessen kunt verbeteren. Zijn er bijvoorbeeld betere methodes of shortcuts? Hoe hebben anderen vergelijkbare problemen opgelost? Dit helpt vooral voor incrementele creativiteit.

Wat kunnen werkgevers en managers doen om creativiteit op de werkvloer te bevorderen?

De omstandigheden waarin mensen werken, hebben ook invloed op creativiteit. Organisaties kunnen zorgen voor een omgeving waarin mensen creatief durven én kunnen zijn. Dit kan op een aantal verschillende manieren.

Cultuur en leiderschap:

• Zorg voor vrijheid om te experimenteren en verminder de barrières om nieuwe ideeën uit te proberen. Hierdoor is er meer ruimte, tijd en middelen om te onderzoeken of de ideeën ook haalbaar zijn. 
• Een platte organisatiecultuur en een duidelijke en inspirerende visie bevorderen creativiteit in een organisatie.
• Verschillende leiderschapsstijlen kunnen bijdragen aan creativiteit bij werknemers, zoals een participerende, aanmoedigende, authentieke of transformationele leiderschapsstijl  Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze pagina over Waarderend Leiderschap!
• Geef je medewerkers ruimte om risico te nemen en fouten te maken. Vooral voor radicale creativiteit is dit van belang, omdat radicale ideeën vaak een groter risico vragen en meer tijd kosten. 
• Waardering voor proactiviteit, betrokkenheid, psychologische veiligheid en respect en vertrouwen naar elkaar zorgen dat mensen eerder durven te experimenteren en eerder creatieve ideeën delen. Lees hier meer over het creëren van vertrouwen in een organisatie.
• Zorg voor betrokken teams met diversiteit in achtergrond als kennis, werk-ervaring en studies. Dit zorgt voor creatievere teams, het combineren van ideeën en nieuwe invalshoeken.
• Bevorder job crafting. Dit kan er ondermeer voor zorgen dat het werk van mensen efficiënter wordt. Dit zorgt weer voor meer incrementele creativiteit.

Bronnen en vaardigheden

• Stimuleer (persoonlijke) ontwikkeling en feedback vragen en geven.
• Bied je werknemers voldoende bronnen (zoals tijd, steun en materialen) om hun werk te doen.
• Zorg voor een effectieve manier van communiceren binnen de organisatie.
• Geef je medewerkers voldoende uitdaging en autonomie in hun werk.

Systemen en omgeving

• Beloon creatieve prestaties binnen je organisatie.
• Gebruik eerlijke en constructieve manieren van evalueren. Door meer focus op wat er goed gaat, zijn mensen positiever en staan ze meer open voor het bedenken van nieuwe ideeën en experimenteren.
• Zorg voor focus op de langere termijn.
• Bied werknemers afwisseling en kleur in hun werkomgeving: een saaie zwart-wit-grijze ruimte zorgt voor minder creativiteit dan een ruimte met kleur, verschillende soorten meubels en ruimtes. Een goed voorbeeld hiervan is Coolblue, die verschillende vergaderruimtes hebben zoals een ballenbak of een ruimte vol kattenfoto’s.
• Planten op de werkplek bevorderen creativiteit.

Creativiteit zorgt voor plezier, betere werkprestaties en efficiënter werken. Het kan leiden tot kleine verbeteringen of geheel nieuwe, radicale ideeën. Je kunt op allerlei manieren creatiever worden en organisaties kunnen een omgeving vormen die creativiteit waardeert en bevordert. Wie weet ben jij dus wel creatiever dan je in eerste instantie dacht!